Iako se često kaže da su astronauti poput Jurija Gagarina , Nila Armstronga i Valentine Tereškove „otišli u svemir“, prema naučnim definicijama, nijedan čovek nikada zapravo nije napustio Zemljinu atmosferu. Ova tvrdnja, iako zvuči kao najluđa teorija zavere , zasniva se na naučnim podacima o stvarnoj granici Zemljine atmosfere.
Generalno, atmosfera se shvata kao vazduh, odnosno mešavina gasova koja okružuje Zemlju i učestvuje u njenoj rotaciji. Osnovne komponente vazduha su: azot (78,08%), kiseonik (20,95%), argon (0,93%), a u promenljivim količinama vodena para (0 do 4%) i ugljen-dioksid (0,03%), a u neznatnim količinama vodonik, helijum, ozon, metan, amonijak, ugljen-monoksid, kripton i ksenon.
– Kada zamislite atmosferu u kojoj živimo i udišemo ovde na Zemlji, ona se ne završava tačno iznad naših glava. Ne završava se na vrhu Mont Everesta, niti tamo gde lete avioni. Ona se nastavlja i nastavlja, postaje ređa što se više penjete, ali je i dalje tu na velikim visinama – objašnjava Dag Rouland – stručnjak za heliografiju u NASA.
Karmanova linija
Čak se i Međunarodna svemirska stanica (MSS), koja kruži na visini od oko 400 km, nalazi unutar dovoljno guste atmosfere da bi se bez stalnog potiska raketama na kraju vratila na Zemlju zbog otpora vazduha.
Prema NASA-i, većina naučnika koristi takozvanu Karmanovu liniju, koja se nalazi 100 km iznad Zemljine površine, kao konvencionalnu granicu između atmosfere i svemira. Međutim, ova linija nije stroga granica.
Studija iz 2019. godine , zasnovana na podacima sa NASA i ESA satelita SOHO, pokazala je da se Zemljina atmosfera – tačnije njen najudaljeniji sloj nazvan geokorona, koji sadrži atome vodonika – proteže čak 629.300 km od površine, što uključuje i Mesečevu orbitu.
Gde je onda granica?
– Mesečeva orbita prolazi kroz Zemljinu atmosferu. Nismo bili svesni toga dok nismo ponovo analizirali zapažanja stara više od dvadeset godina – rekao je u to vreme Igor Baljukin iz Ruskog instituta za istraživanje svemira, glavni autor studije.
Pitanje „gde počinje univerzum“ dodatno je komplikovano činjenicom da se i Zemlja i Mesec tehnički nalaze unutar Sunčeve atmosfere. Rouland objašnjava ovu dihotomiju na način koji je razumljiv laicima:
– Iz Zemljine atmosfere prelazite u Sunčevu atmosferu i tek kada stignete do granice heliosfere, nalazite se van nje. Ako pitate: ‘Gde se završava atmosfera?’, odgovor je oko 640 km iznad vaše glave. Ali zapamtite – prostor iznad toga nije prazan. Pun je svih vrsta zanimljivih stvari.“
(Dnevno)
