Nespecifični rani simptomi koji često prethode zglobnim simptomima su umor, malaksalost i depresivno raspoloženje
Reumatoidni artritis (RA) je hronična, upalna bolest koja najčešće pogađa zglobove, ali u težim slučajevima može zahvatiti i unutrašnje organe, kožu ili nervni sistem. Ono što ovu bolest čini posebno izazovnom jeste to što uzrok njenog nastanka još uvek nije u potpunosti razjašnjen.
Imunski sistem i reumatoidni artritis: Zašto nastaje i kako dolazi do upale
Smatra se da se razvija kod osoba koje imaju određenu genetsku predispoziciju, a da presudnu ulogu u njenom „okidaču“ imaju faktori iz spoljašnje sredine poput infekcija, stresa ili drugih nepoznatih uticaja. U njenoj osnovi je poremećaj funkcionisanja imunskog sistema. Umesto da štiti organizam, imunski sistem počinje da greškom napada sopstvena tkiva, pre svega sinovijalnu membranu, tanku opnu koja oblaže unutrašnjost zgloba. To dovodi do hronične upale, bola, oticanja i postepene degradacije zgloba. Ukoliko se ne leči, ovaj proces dovodi i do ozbiljnih deformiteta i invaliditeta.
Raumatoidni artritis i prvi simptomi: Kako bolest počinje?
Lekari kažu da tipičan slučaj reumatoidnog artritisa počinje postepeno, sa sporim razvojem znakova i simptoma tokom više nedelja ili meseci. Najčešće, prvi simptom koji pacijent primeti jeste ukočenost u jednom ili više zglobova, koja je obično praćena bolom pri pokretu i osetljivošću na dodir. Broj zahvaćenih zglobova je varijabilan, ali bolest gotovo uvek postane poliartikularna, što znači da zahvata pet ili više zglobova.
Drugi mogući oblici ranog ispoljavanja su:
- eksplozivni početak, odnosno naglo zahvatanje više zglobova u roku od 24–48 sati
- palindromski oblik – oticanje jednog ili dva zgloba koje traje nekoliko dana ili nedelja, zatim potpuno nestaje, da bi se kasnije vratilo u istim ili drugim zglobovima, i to u sve češćim i težim epizodama.
Koji zglobovi su najčešće pogođeni na početku bolesti, a koji su nespecifični simptomi
To su:
- proksimalni interfalangealni (PIP) i metakarpofalangealni (MCP) zglobovi šaka
- ručni zglobovi
- mali zglobovi stopala, naročito metatarzofalangealni (MTP)
Kasnije mogu biti zahvaćeni ramena, laktovi, kolena i članci. Distalni zglobovi prstiju (DIP) obično nisu zahvaćeni, što pomaže u razlikovanju RA od osteoartritisa. Kičma je po pravilu pošteđena, osim vratnog dela, naročito zgloba C1–C2.
Nespecifični rani simptomi koji često prethode zglobnim simptomima su umor, malaksalost i depresivno raspoloženje. Ovi simptomi mogu trajati nedeljama do mesecima pre pojave bolova i otoka u zglobovima, i često ukazuju na aktivnu upalu. Jedan od najprepoznatljivijih ranih simptoma jeste jutarnja ukočenost. Traje duže od jednog sata, često i po nekoliko sati. Ukočenost može da se javi i nakon dužeg sedenja ili mirovanja (tzv. gel fenomen).
U ranim fazama bolesti pri fizikalnom pregledu se može uočiti blago oticanje jednog ili više zglobova (naročito šake). Otok je opisan kao mekan, ili „sunđerast“, za razliku od čvrstog otoka kod osteoartritisa.
Bol pri pasivnom pokretanju zgloba je važan znak aktivnog zapaljenja, a zglobovi mogu biti topli na dodir.
Može li se reumatoidni artritis sprečiti?
Nažalost, ne postoje mere prevencije koje bi sa sigurnošću mogle da spreče nastanak bolesti. Ono što jeste u našoj moći jeste rano prepoznavanje simptoma i pravovremeno započinjanje terapije. To značajno može usporiti napredovanje bolesti i umanjiti rizik od trajnih oštećenja zglobova, deformiteta, invaliditeta i gubitka radne sposobnosti.
